تاريخچه زلزله درايران وژاپن ونقش مقايسه دولتهادركنترل تلفات
همانگونه كه خوانندگان گرامي استحضاردارندزلزله درمقابل جنگ وحوادث جاده اي ايران ازبلاهايي است كه بنظرميرسدقابليت كمتري ازسوي دولتمردان دركنترل تلفات وخسارات آن وجودداشته باشدما دراين گزارش وباتكيه به سوابق تاريخي وآمارمستندنشان خواهيم داد كه امكان كنترل اين پديده كمترازسایرپديده های ساخته دست بشرنبوده ومی توان باتدوين استراتژي وخطوط مشي صحيح واعمال مديريت وسازمان مناسب تلفات وخسارات وهزينه هاي ناشي ازآن رابه حداقل رساند.
بنابه آمارمنتشرشده توسط مراكزجهاني اولين زلزله ثبت شده درتاريخ مربوط به سال 365 ميلادي درجزيره كرت يونان با50 هزارتن تلفات بوده وپس ازآن به سابقه زلزله درآنتيوك(526 م) ودمشق(844 م و847 م)سوريه وسپس به زلزله موصل درعراق به سال 847 ميلادي مي رسيم
اولين زلزله ثبت شده ايران درسال 856 ميلادي دردامغان(قومس)با200 هزارتن تلفات دومين زلزله پرتلفات تاريخ پس اززلزله آنتيوك سوريه در340 سال قبل ازآن با250 هزاركشته بوده ومتاسفانه سومين زلزله پرتلفات تاريخ نيزدركمترازسه دهه پس ازدومين آن درايران درسال 893 ميلادي دراردبيل رخ داده وبيش از150هزارتن ازهموطنانمان رابكام مرگ کشیده است.
كشورهاي زلزله خيزاصلي وباتلفات بسياربالابغيرازايران عمدتادرشرق آسيايعني ژاپن،چين واندونزي خلاصه مي گرددومادراين گزارش نشان خواهيم دادكه اين بلاي طبيعي كه بظاهرغيرقابل دفاع بوده ودر ادبيات جهاني وفجايع ژئولوژيك نيزازآن بعنوان عملی منتسب به خدا یا (اکت آوگاد) نام برده مي شودچگونه دركشوري بغایت زلزله خیزنظيرژاپن این پدیده طبیعی درسايه تدابيرمديريتي نگاه ويژه به حقوق بشرواستفاده ازتجربه وتكنولوژي مقهوراراده بشرگرديده است
اولين زلزله ثبت شده ژاپن باهمان تلفات پردامنه معادل زلزله دامغان(قومس)ايران يعني200هزاركشته درسال1703ميلادي ثبت گرديده است بعبارتي ژاپن ازنظرتجربه دربرخوردومهاراين بلاي طبيعي معادل850 سال عقبتر ازايران قرارداشته است
درآنكشوروپس ازوقوع چندين زلزله بزرگ وكوچك به زلزله سال1923يوكوهامابا143هزاركشته مي رسيم درحاليكه درايران قرن 19پس ازرخداددوزلزله نسبتاپرتلفات قرن17درتبريز(1727م با77 هزاركشته و1780م با100هزاركشته) اولين زلزله درخراسان باتلفاتي بميزان متوسط 16هزاركشته به سال 1968(1347 ش)رخ ميدهدوپس ازآن شاهدزلزله فارس در1972با5هزار كشته، زلزله مرزتركيه-ايران در1976م(1355ش)باحدود5 هزاركشته،زلزله 1978م(1357 ش)طبس خراسان با15هزاركشته، زلزله1990م (1369 ش)رودبارومنجيل رشت با50-40هزارتن تلفات،زلزله 1997م(1376ش)درشرق كشوربا1560كشته ونهايتازلزله 2003ميلادي (1381ش)شهربم وروستاي بروات كرمان بوده كه 26هزاركشته بجاي گذاشت.نكته جالب اينكه زلزله بم كرمان كمترين دامنه يعني6/6ريشترراداشته است
مقايسه آمارفوق درايران باآمارتلفات زلزله درجزيره ژاپن وطي قرن19نشان ميدهدعليرغم عقب ماندگي حدودهزارساله كشورژاپن نسبت به كشورمان ايران دربرخوردبااين بلاي طبيعي ژاپينهاسريعابه كنترل اين پديده پرداخته وسياستهاي اساسي راجهت ايمن سازي كشورومردم خوددرپيش گرفته بطوريكه پس اززلزله پرتلفات يوكوهاماآنهاموفق به كنترل آن درزلزله 8/4 ريشتري سال1933 سانرايكوبا2990كشته،زلزله 8/1 ريشتري سال1944نانكايدودبا1233كشته وزلزله 9/6ريشتري 1997كوبه ژاپن با5502كشته گرديدند
اين موفقيتهازماني حاصل مي گرددكه ابتداء جان انسانهاتوسط دولتهاي متبوعشان محترم شمرده شودودرسايه همين ديدگاه به انسان وحرمت جان ومال وي است كه تجربه وتكنولوژي نيزارزش خاص خودراپيدامي كند ودولتهابراي حفظ اين حرمت مجبوربه چاره انديشي مي گردند
نگارنده پس اززلزله بم كرمان درسال1381بودكه باتوجه به تخصص خوددرمديريت بحران بابرخي ازمقامات عاليرتبه ومسئول دولت ايران دراين خصوص صحبت كرده ومتاسفانه اطلاعات دريافتي پيش ازاينكه مرهمي برزخم دل رنجديده حقيرگرددموجبات نگراني و تاسف بيشترنگارنده ويقين به اينكه سوء مديريت ازعلل اصلي افزايش تلفات درفاجعه فوق بوده رافراهم نمود.
براي اينكه عمق فاجعه فوق براي آحادملت ايران روشن شودتوجه خوانندگان محترم رابه گزارش ضميمه منتشره درسالگردفاجعه فوق جلب مي نمايد.
واشنگتن 21 نوامبر2007